İlkyardım

13 Aralık 2020Makaleler

İlkyardım Nedir?

• Herhangi bir hastalık veya kaza sonucu sağlığı tehlikeye girmiş olan kişiye,
• Olay yerinde
• Sağlık personeli gelinceye kadar
• Durumun kötüleşmesini önlemek amacıyla
• Tıbbi araç gereç aranmaksızın eldeki olanaklar ile yapılan ilaçsız uygulamalardır.

Acil Tedavi Nedir?

Acil tedavi ünitelerinde ya da olay yerinde, hasta/yaralıya  doktorve sağlık personeli tarafından yapılan tıbbi müdahalelerdir.

İlkyardım ve Acil Tedavi Arasındaki Fark Nedir?

• Acil tedavi ; işin uzmanları tarafından yapılan her türlü ileri teknik ve ilaç kullanılarak yapılır.
• İlkyardım ; bu konuda eğitim almış herkesin, olayın olduğu yerde bulabildiği malzemeleri kullanarak yaptığı hayat kurtarıcı müdahaledir.

İlkyardımcı Kimdir?

• İlkyardım tanımına belirtilen amaç doğrultusunda;
• Hasta veya yaralıya mevcut araç ve gereçlerle
• İlaçsız uygulamaları yapan
• İlkyardım eğitimi almış kişilerdir.

İlkyardımcının Öncelikli Amaçları Nelerdir?

• Ortam güvenliğini sağlamak
• Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak
• Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini desteklemek
• Hasta / yaralının durumunun kötüye gitmemesi için gereken önlemleri almak
• İyileştirmeyi kolaylaştırmak.

İlkyardımın Temel Uygulamaları Nelerdir?

Korumak, Bildirmek, Kurtarmak

(   K.     B.       K. )

olarak ifade edilir

• Koruma

•  Kaza sonuçlarının  ağırlaşmasını yada başka kazaların oluşmasını  önlemek için olay yerinin değerlendirmek  Olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmak
•  İlkyardım eğitimi olmayan kişileri olay yerinden uzak tutmak
  

  Bildirme

• Olay / kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon aracılığı ile ücretsiz telefon hattına sahip olan 112 ye bildirilmelidir.
• Sakin olunmalı
• Sorulan sorulara net  ve anlamlı cevaplar Kesin yer ve adres bilgileri
• Kendinizi tanıtmalı ve telefon numarası
• Yaralıların sayı/durumları
• 112 ye tüm bilgiler aktarılana kadar telefon kapatılmamalı

Kurtarma ( Müdahale )

• Olay yerinde hasta / yaralılara müdahale hızlı ancak sakin ve kendinden emin bir şekilde yapılan ilkyardımdır.
• İlkyardımcının Müdahale İle İlgili Yapması
• Gerekenler
• Hasta / yaralıların durumunu seri bir şekilde değerlendirmek (ABC) ve öncelikli müdahale edilecekleri belirlemek
• Hasta/yaralının korku ve endişelerini gidermeli , sakinleştirmeli.

İlkyardımcının Müdahale İle İlgili Yapması Gerekenler

Hasta / yaralının yarasını görmesine izin vermemek Hasta / yaralıyı hareket ettirmeden ( çok zorunlu kalınırsa en az zarar görecek şekilde hareket ettirilebilir ) müdahale yapmak (Ancak, ağır hasta / yaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı sürece asla yerinden kıpırdatılmamalıdır.)

Hasta / yaralının en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak (112)

İlkyardımın ABC si ;

Bilinç kontrol edilmeli, bilinç kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir:

“Uluslararası standartlarda ABC harfleri İngilizce

 Airway ( Havayolu ) Breathing ( Solunum) Circulation ( Dolaşım ) sözcüklerinin  baş harflerinden oluşmaktadır.

Hayat kurtarma zinciri nedir?

1.Halka – Sağlık kuruluşuna haber verme

2.Halka – Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği

3.Halka – Ambulans ekiplerince yapılan müdahaleler

4.Halka – Hastane acil servisleridir

İlkyardımın ABC si nedir?

Bilinç kontrol edilmeli, bilinç kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir:

1. Ağız içi temizliği ve Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi
2. ( Bak-Dinle-Hisset) Solunumun değerlendirilmesi
3. Kompresyon : Bilinci kapalı ve solunumu durmuş olan hasta / yaralılara Göğüs basısı yani kalp masajı uygulaması yapılışıdır.

• Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi
• Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset) C. Dolaşımın değerlendirilmesi (Şah damarından 5 saniye nabız alınarak yapılır)

Hasta/Yaralıların ve Olay Yerinin Değerlendirilmesi

1. Ağız içi Temizliği Havayolu açıklığının değerlendirilmesi:
   • Özellikle bilinç kaybı olanlarda dil geri kaçarak solunum yolunu tıkayabilir yada kusmuk, yabancı cisimlerle solunum yolu tıkanabilir. Havanın akciğerlere ulaşabilmesi için hava yolunun açık olması gerekir.
   • Hava yolu açıklığı sağlanırken hasta/yaralı baş, boyun, gövde ekseni düz olacak şekilde yatırılmalıdır.
   • Bilinç kaybı belirlenmiş ise ağız içi önce göz ile daha sonra işaret parmağı yandan ağız içine sokularak bir çengel gibi kullanılarak diğer yandan çıkartılmak suretiyle kontrol edilmeli, ardından yabancı cisim varsa bir bez aracılığı ile çıkarılmalıdır.
   • Daha sonra bir el hasta/yaralının alnına konarak, diğer elin 2-3 parmağı ile çene tutularak baş geriye doğru itilip Baş-Çene pozisyonu verilir. Bu işlemler sırasında sert hareketlerden kaçınılmalıdır.
2. Bak Dinle – Hisset ile Solunumun değerlendirmesi:

İlkyardımcı, başını hasta/yaralının göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yüzünü hasta/yaralının ağzına yaklaştırır, Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile solunum yapıp yapmadığını 10 saniye süre ile değerlendirir.

• Solunum hareketini gözler.
• Solunum sesini dinler.
• Yanağında hasta/yaralının nefesini hissetmeye çalışır. Ø Solunum yoksa derhal yapay solunuma başlanır.

3. Kompresyon : Kalp Masajı

Bilinci kapalı ve solunumu durmuş olan hasta/yaralının tümünde dolaşım da durduğu bilinmelidir ve nabız bakma ile zaman harcanmamalıdır. Hasta / yaralılara 2 kurtarıcı suni solunum yapılmaktan hemen sonra kalp masajı uygulanmasına geçilmelidir.

ilk değerlendirme sonucu hasta/yaralının bilinci kapalı fakat solunumu varsa derhal koma pozisyonuna getirerek varsa diğer yararılar değerlendirilir.

Temel Yaşam Desteği

• YAPAY SOLUNUMA BAŞLAMADAN ÖNCE İKİ KURTARMA SOLUNUMU İLE BAŞANIR,

• Ağızdan ağza tekniği için hasta/yaralıya Baş-Çene pozisyonu verilir,
• Bir elin baş ve işaret parmakları ile burun kanatları hava çıkmayacak şekilde kapatılır,
• İlkyardımcı, hasta/yaralının ağzını hava çıkmayacak şekilde kendi ağzı ile kavrar,
• Hasta akciğerine 400-600 ml hava gidecek şekilde ağızdan iki kez üflenir,

Dış kalp masajı yapınız.

• Hasta/yaralının hemen sert zemine yatırılması sağlanmalıdır.
• Hasta/yaralının göğüs bölgesinde bulunan elbiseler hemen çıkarılmalıdır.
• Kurtarıcının güçlü olan elinin topuğu göğüs bölgesinin tam merkezine konulur. ( her iki kaburganın birleştiği noktanın tam merkezi ) Bu elin üzerine diğer el yerleştirilir.
• Her iki el parmak bir birine geçirilir ve hastaya temas etmemesine dikkat edilir. Eller sabit tutulmalıdır. Dirsekler ve omuzlar düz ve hasta/yaralının vücudu dik tutulacak şekilde tutulmalıdır.
• Vücut ağırlığı ile kaburga kemikleri 4-5 cm içe çökecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar ) ritmik olarak sıkıştırma-gevşetme şeklinde bası uygulanır. Erişkinlerde dakikada 100 bası uygulanmalıdır.
• Dış kalp masajı ve yapay solunum birlikte uygulandığında, yetişkinlerde tek yada iki ilkyardımcı ile 30/2 olarak uygulanır.
• Temel yaşam desteğine 30/2 olarak bu konuda eğitim almış bir sağlık personeli gelinceye kadar, hasta/yaralının solunumu dönünceye kadar, bitkinlikten yorgun düşünceye kadar devam edilmelidir.

Solunum yoksa iki kurtarıcı solunum verir.

• Dış kalp masajı 1-8 yaşına kadar çocuklar göğüs merkezine tek elle 5-5 cm çökecek şekilde yapılmalıdır (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar).
• Dış kalp masajı Yapay solunum birlikte uygulandığında, çocuklarda tek ilk yardımcı var ise 30/2 olarak uygulanır. ( iri çocuklarda iki el uygulaması yapıla bilir )
• Çocuklarda göğüs masajı dakikada 100 bası uygulanır.
• Dış kalp masajı 1-8 yaşına kadar çocuklar göğüs merkezine tek elle 5-5 cm çökecek şekilde yapılmalıdır (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar).
• Dış kalp masajı Yapay solunum birlikte uygulandığında, çocuklarda tek ilk yardımcı var ise 30/2 olarak uygulanır. ( iri çocuklarda iki el uygulaması yapıla bilir )
• Çocuklarda göğüs masajı dakikada 100 bası uygulanır.

Eğer Yabancı cisim çıkmadıysa:

• Hemen Heimlich Manevrası (=Karına bası uygulama) uygulayın;

Bilinci yerinde olan(=bilinci açık) kişilerde Heimlich manevrası:

• Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir,
• Arkadan sarılarak gövdesi kavranır,
• Bir elin baş parmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak konur. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır,
• Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır,
• Bu hareket yabancı cisim çıkıncaya ya da hastanın bilinci kayboluncaya kadar tekrarlanır,
• Tıbbi yardım istenir (112).